TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararının ardından yürürlüğü ertelenen Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası'nda değişiklik öngören 76 maddelik tasarı kabul edilerek kanunlaştı.

   Kanun, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'da değişiklik yapıyor. Kanuna göre, emekli aylıklarının hesaplanmasında kullanılan güncelleme katsayısı, her yılın Aralık ayında açıklanan TÜFE ile o yılın GSYİH gelişme hızının yüzde 30'unun toplamına bir tam sayının ilave edilmesiyle bulunacak.

   İşçi sendikaları ve konfederasyonları ile sendika şubelerinin başkanlığına ve yönetim kurullarına seçilenler, bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan film, tiyatro, sahne, gösteri ses ve saz sanatçıları, düşünür ve yazarlar, hayat kadınları, jokey ve antrenörleri de sigortalı sayılacak.

   Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa devlet memuru olanlar, genel sağlık sigortası kapsamına alınacak.

   Köy muhtarları ise tarım sigortalısı sayılacak, tarımsal faaliyette bulunanlar gibi sigorta primi ödeyecek.

Yurt Dışına Götürülen Türk İşçileri

   Ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç ev hizmetlerinde çalışanlar sigorta kapsamı dışında tutulacak.

   Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde işverenler tarafından çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri, kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümlerine tabi tutulacak. Bu kişiler, uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde, haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanabilecek. Bu kapsamda isteğe bağlı sigorta hükümlerinden yararlananlardan ayrıca genel sağlık sigortalı primi alınmayacak.

Emzirme Ödeneği

   Hastalık ve analık sigortasından sigortalıya, hastalık veya analık hallerine bağlı olarak ortaya çıkan iş görememezlik süresince, günlük iş görememezlik ödeneği verilecek.

   Emzirme ödeneğinden sigortalı kadın, sigortalı erkeğin çalışmayan eşi ile BAĞ-KUR'lular da yararlanacak. Bu kişilere, çocuğun yaşaması şartıyla doğum tarihinde geçerli olan asgari ücretin 3'te biri tutarında (202 YTL) emzirme ödeneği verilecek. Emzirme ödeneğinden yararlanmak için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olma şartı aranacak. Genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borcunu ödemeyen BAĞ-KUR'lu, emzirme ödeneğinden yararlanamayacak.

   İş görememezliğine neden olan rahatsızlık ve hastalık nedeniyle sigortalılığı sona erenler, işten ayrıldığı tarihten itibaren 300 gün içinde çocukları doğarsa, analık sigortası haklarından yararlanacak. Doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün prim ödeyen bu kişilere, emzirme ödeneği verilecek.

   İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve sigortalı kadının analığı halinde verilecek iş göremezlik ödeneği, yataklı tedavilerde, günlük kazancının yarısı, ayakta tedavilerde ise üçte ikisi olacak.

   Malullük aylığı bağlanabilmesi için en az 10 yıl sigortalı olma ve toplam 1800 gün prim ödeme şartı aranacak. Ancak, başka birinin bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar bu hüküm dışında tutulacak. Bu kişilerde, 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları bildirilme şartı aranacak.

Aylık Bağlama Oranı

   Kanuna göre, 50 yaşını doldurmuş ancak erken yaşlandığı tespit edilmiş sigortalıların diğer koşulları sağlamaları halinde yaşlılık aylığından yararlanabilmelerini olanak sağlayan yaş sınırı, 50'den 55'e çıkartılacak.

   Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi geçen toplam prim ödeme gün sayısının, her 360 günü için yüzde 2 olarak uygulanacak. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınacak, ancak aylık bağlama oranı, yüzde 90'ı geçemeyecek.

   Tarımsal faaliyette bulunanlar hariç, yeniden çalışmaya başlayan kişilerin yaşlılık aylıkları kesilecek. Bu kişilerden prime esas kazançları üzerinden kısa ve uzun vadeli sigorta kolu primi ile genel sağlık sigortası primi alınacak. İşten ayrılan veya işyerini kapatarak yaşlılık aylığı talep eden kişilere, yaşlılık aylığı yeniden hesaplanarak ödenecek.

   BAĞ-KUR'lu, yaşlılık aylığı kesilmeden yüzde 15 oranında sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışabilecek. Kesilecek olan bu tutar, Ocak ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınacak sosyal güvenlik destek priminden fazla olamayacak. Bu kişilerden kısa vadeli sigorta kolları primi alınmayacak.

   Ölüm aylığından yararlanabilmek için en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeme şartı aranacak. Genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin borcu bulunan BAĞ-KUR'lu hak sahibine ölüm aylığı bağlanmayacak.

   Hak sahiplerine verilecek cenaze yardımı tutarı, brüt asgari ücret kadar olacak. Sigortalıların kız çocukları ile eşlerine, talepte bulunmaları halinde, almakta oldukları aylık veya gelirin bir yıllık tutarı kadar bir defaya mahsus evlenme ödeneği verilecek.

Fiili Hizmet Zammı

   Gazeteci ve milletvekillerinin de aralarında bulunduğu bazı iş kollarında, kamuoyunda ''Yıpranma payı'' olarak bilinen fiili hizmet zammı kaldırılacak.

   Gazeteciler, milletvekilleri, PTT dağıtıcıları, İnfaz Koruma Memurları, Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele ve Karantina Teşkilatı ile Veteriner Teşkilatında görev yapanlar, Devlet Tiyatrosu Sanatçıları, Hava Yollarındaki Uçucu Personel, Lokomotif Makinistleri, Gemi Adamları, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası üyeleri de fiili hizmet zammından yararlanamayacak. Bu kişiler için kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar kazandıkları süreler emeklilik yaşından düşecek.

   Kanuna göre, TSK, emniyet ve MİT mensupları ile dalgıçlar, radyoaktif maddelerle yapılan işlerde çalışanlar, asit üretimi yapılan yerlerde, demir ve çelik fabrikalarında ve kurşun izabe fırınlarında çalışanlara bir yılda 90 gün fiili hizmet zammı verilecek. Kurşun ve arsenik işleri, cam fabrikaları, çimento fabrikaları, kok fabrikaları ve termik santralleri, alüminyum fabrikaları, döküm fabrikaları ile itfaiye ve yangın söndürme işlerinde çalışanlar ise 60 günlük fiili hizmet zammından yararlanacak.

   Fiili hizmet zammından yararlanmak için belirtilen iş kollarında en az 10 yıl (3600 gün) çalışma koşulu aranacak. Yer altında çalışanlarda ise bu süre 5 yıl (1800 gün) olacak.

   Yer altında çalışanlar hariç, fiili hizmet zammı almaya hak kazananların süreleri, 3 yılı geçmemek üzere emeklilik yaş hadlerinden indirilecek. Daha önce bu düzenleme, 5 yıl olarak uygulanıyordu.

   Keyif verici içki ve her çeşit madde kullanımı ya da intihara teşebbüs sonucu sakat kalanlar, vazife malullüğü hükümlerinden yararlanamayacak.

   Subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlara, seferberlik ve savaş hallerinde her 1 yıla 1 yıl itibari hizmet süresi zammı verilecek. Birleşmiş Milletler Barış Gücü'nde görev alan polisler de bu haktan yararlanacak.

07.03.2008