Son günlerde Balıkesir civarında ve Kabakdere köyü sınırları içerisinde 2 ile  3.8 büyüklüğünde değişen sığ odaklı depremler meydana gelmektedir. Balıkesir halkı tarafından tedirginliğe yol açan küçük ölçekli sarsıntılar deprem fırtınası şeklinde oluşmaktadır. Dolayısıyla akıllara şu sorular gelmektedir. İlimiz civarında son günlerde oluşan depremler büyük depremlere neden olur mu? Olursa Balıkesir ilinde yapılar nasıl zarar görür? Bu depremler öncümü artçımı? Daha ne kadar sürecek? Şeklindedir.
 
Akıllara gelen bu soruları cevaplayabilmek için öncelikle Balıkesir ili civarındaki tarihsel ve aletsel döneme ait depremler incelenerek geçmişteki depremlerin odak noktası(hipocantr), odak merkezi(epicantr), odak derinliği, tekrarlanma aralığı vb. gibi parametreler alınarak bölgeye ait sismolojik risk analizleri yapılmalıdır. Dolayısıyla jeofizik veriler değerlendirilerek bölgede olabilecek depremler ile ilgili tahminler yapılabilinir.
 
 Günümüzde depremlerin ne zaman nerede olacağı bilinememekte olup sadece bugünkü bilim çerçevesinde geçmiş depremlerin istatistiklerine  göre tahminler yapılmaktadır. Balıkesir ve civarı içinde deprem risk analizlerine yönelik bilimsel çalışmalar literatürde mevcuttur.
 
Bilimin gelişmediği dönemlerde Balıkesir çevresinde bazı kaynaklarda 1893 tarihli depremin meydana geldiği bilinmektedir. 29 Ocak 1893 yılı ocak ayında vuku bulan Balıkesir depremi ramazan ayının ilk haftasında denk gelmiştir. Balıkesir merkez, merkeze bağlı ova köyleri ile Bigadiç-Kepsut çemberini etkileyen depremde adeta Balıkesir’de taş üstünde taş kalmamıştır. ’koca zelzele’ olarak tabir edilen bu depremde(Osmanlı kayıtlarına göre bütün yapılar etkilenmiş olup sadece 51 bina ayakta kaldığı anlatılmaktadır. Bu deprem öncesi öncü deprem olduğu için halk dışarıya çıkmış ve ölü sayısı oldukça az olmuştur. 1893 Balıkesir depreminin Bilimin gelişmediği döneme denk gelmesi nedeniyle kaynaklardan anlatılanlara göre yaklaşık 7.0 büyüklüğünde olduğu tahmin edilmektedir. Bu deprem nedeniyle Balıkesir ikinci kuruluş tarihi, 1897 olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla 1893 depreminden buyana 100 seneden fazla zaman geçmiş ve şimdiye kadar Balıkesir merkezli büyük deprem meydan gelmemiştir. O nedenle İlimiz ve civarı Deprem açısından riskli bölgeler arasında yer almaktadır. 1893 yılındaki büyük depremin muhtemelen Balıkesir fayı kaynaklı olduğu bilinmektedir. Son bir ay içerisinde Kabakdere civarında oluşan depremler Balıkesir fayına ait yan kollarda meydana gelmiştir. Bu depremlerden anlaşılacağı üzere ilimiz ve civarında zaman zaman depremler oluşmakta olup Bölgedeki yer altındaki enerji boşalımı gerçekleşmektedir.
 
   Bölgeye ait bilimsel çalışma olarak 23-25 Mart 2005 tarihinde Kocaeli deprem sempozyumunda yayınlanan makalede, Balıkesir Üniversitesi Jeoloji bölümü öğretim üyesi (Prf.Dr.F.Çoban, Yrd.Doç A.Çona, A.Beliceli) tarafından Balıkesir bölgesinin deprem riski ile ilgili bilimsel çalışma mevcuttur. Bu çalışmaya göre Balıkesir’i etkileyecek 100 km yarıçapında bir alan içinde meydana gelebilecek muhtemel deprem kabulüyle ve 1900-2004 yılları arasında ki en az 4.0 büyüklüğündeki depremler incelenmiştir. Bu çalışma sonucunda Balıkesir için deprem risk analizi ortaya konmuştur. Elde edilen verilere göre bölgede 4 veya daha küçük bir depremin 1  yıl içerisinde meydana gelme olasılığı % 89 dur. 5 büyüklüğünde bir depremin 10 yıl içinde meydana gelme olasılığı % 99 dur. 20 yıllık sürede bu olasılıklar daha da artmaktadır. En az 6.5 büyüklüğünde bir depremin olma olasılığı %81, 50 yıl içerisinde ise % 93 olasılıkla meydana gelebileceği belirtilmiştir. 75 yıllık sürede 7.5 büyüklüğünde bir depremin olma olasılığı % 65 tir.(Şekil 2)
 
Sonuç;

• Son günlerde oluşan deprem fırtınaları şeklinde süren depremler Balıkesir fayı üzerindeki tali kırıklarda Balıkesir merkezine yakın, Kabakdere, Ortamandıra, Üçpınar köyleri civarında oluşmaktadır. Bu segmentlerin boyları 7-10 km arasındadır. Marmara denizindeki büyük faylara  göre kıyaslarsak bu fayların boyları kısadır. Örneğin Gebze körfezinden başlayarak Marmara denizinin batısındaki fay, Gebze, Adalar, Yeşilköy, Çınarcık çukuruna kadar uzanan fay tek bir segment 110km.dir. Aynı zamanda aktiftir. Devamında ikinci bir segment, Silivri Marmara Ereğlisi, Kumbağa kadar uzanan fay ise 85 km dir. Son yıllarda yapılan araştırmalara göre bu iki segmentin 1 veya 2 parça halinde kırılabileceği yorumu yapılmaktadır. Eğer bu fay tek seferde kırılacak olursa 7.5-7.8 büyüklüğünde bir deprem üreteceği tahmin edilmektedir. İki parçada kırılacak olursa en fazla 7.0 büyüklüğünde deprem beklenmektedir. Dolayısıyla bu anlatılanlara göre kıyaslarsak, Balıkesir fayı ve tali segmentlerin boyları en fazla 7-10 km aralığında değişmekte olup söz konusu faylara göre çok kısadır. Kabak dere civarındaki deprem fırtınalarına sebep olan fay segmentlerinde oluşabilecek kırılmalarda, depremler en fazla 4.5-5.0 büyüklüğünde deprem üretebilir. Genelde bölgemizin deprem karekteristiği, orta büyüklükte depremler ile oluşmaktadır. Ayrıca deprem fırtınası ile Balıkesir civarında yeraltında enerji boşalımı olmuştur. Bu nedenle halkımızın paniğe ve korkuya kapılmasına gerek olmadığı düşünülmektedir. 
• Kabakdere civarındaki depremler öncü veya artçı olmayıp yöreye ait muhtelif depremlerdir.
• Deprem açısından riskli olan Balıkesir fayı üzerinde Jeolojik veriler ile birlikte sismolojik çalışmalar yapılmalıdır. Özellikle jeofizik Mühendisliği çalışmaları ile bu fayın yeraltındaki geometrisi ortaya konarak aktif olup olmadığı araştırılması gerekmektedir. Biz Jeofizik Mühendisleri odası olarak Yerel yönetimler tarafından Balıkesir civarında deprem izleme ağı kurulmasını önermekteyiz. Bu şekilde son yıllarda belediyeler tarafından depremlerin önceden kestirilmesine yönelik ve erken uyarı sistemleri gibi çalışmalar yapıldığını biliyoruz.
• Balıkesirde bundan sonra imara açılacak alanların tarım alanlarına değil sağlam kaya olarak nitelendirilen alanlara planlanmasını  tavsiye ediyoruz. Jeofizik çalışmalar sonucunda Balıkesir’in bir çok mahallesinde zemin sıvılaşması olduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle suya doygun alanlarda deprem büyütmesi gerçekleşmekte olup oluşacak depremlerde can kaybı ve hasarlar artacaktır. 2010 yılında TMMOB tarafından düzenlenen Kent Sempozyumun da Balıkesir’in deprem riski, zeminlerin özellikleri ve yapılaşma konuları vb. Bilim adamlarınca anlatılmıştır.
• Balıkesir ili, 1.derece deprem bölgesindedir. Dolayısıyla her depremden ders almamız gerekmektedir. Bölgemizde her yüz yılda bir büyük bir deprem olduğuna göre bilimsel olarak gerekli önlemleri almamız şarttır. Makalede anlatıldığı üzere bölgede En az 6.5 büyüklüğünde bir depremin olma olasılığı %81 dir.
  
  Yenisoz Gazetesi

20.03.2015

deprem