Çok sayıda endemik bitki türleri ile dünyanın eşsiz araştırma merkezleri arasında olan efsanevi Kaz Dağları (İda Dağı) bilim adamlarının ilgisini çekmeye devam ederken, bölgede yaşayan köylüler de bu çalışmalardan faydalanmaya başlıyor. Bir süredir sürdürülen Santez Projesi kapsamındaki ‘Yağlık Gül’ ve ‘Beyaz Zambak’ üretimleri, Balıkesir Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve bir Ar-Ge firmasının çabalarıyla Kaz Dağları’nda başlatıldı. Balıkesir’in Havran ilçesine bağlı Hanlar mevkiindeki özel alana, Isparta’nın yağlık güllerinin fidanları ve Balıkesir’in meşhur zambak kolonyasına ham madde sağlayacak olan beyaz zambaklar ekilmeye başlandı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Özçelik başkanlığında yürütülen Santez Projesi’nin ortaklarından olan Ar-Ge firması sahibi Faruk Durukan’ın sahibi olduğu alanda, Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gülendam Tümen, deneme çalışmaları yürütüyor. Aromatik bitkiler ile ilgili uzman konumunda olan ünlü eczacı Filiz Özler’in de destek olduğu çalışmalar, Kaz Dağları’nda yaşayan bir köylünün nezaretinde yürütülüyor.

“DÜNYAYA DOĞAL GÜL SUYU SATAN TEK ÜLKE İRAN’DIR”

İHA’ya yaptığı açıklamada, projedeki en önemli amaçlarının, sentetik bitki özleri yerine doğal özler ile ham madde üretiminin teşvik edilmesi ve bölgede yaşayan köylülere de alternatif gelir kaynağı sağlamak olduğunu söyleyen Prof. Dr. Gülendam Tümen, “Kaz Dağları’nda yaşayan orman köylülerimize, alternatif gelir sağlamak amacıyla, yeni bir ürün denemesi yapılmakta. Bunun başlangıç noktası bir Santez Projesi’dir. Projenin yürütücüsü, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Bahçe Bitkileri Genel Müdürlüğü ve Balıkesir’deki Ar-Ge firması olan Kale Ekstrakt firmasıdır. Projenin amacı, Türkiye’de doğal olarak yetişen güllerin toplanması, bunların kültüre alınması ve güllerden, verimli olanlarında, yeşil sahaların, bahçelerin düzenlenmesinde kullanılmasıydı. Ama diğer taraftan, projenin bir diğer ayağı da, Isparta ve Burdur’da ekilen Latince ismiyle ‘Roza Damescena’ olarak bilinen yağlık gül dediğimiz gülün, yağ elde edildikten sonra kalan kısımlarını değerlendirmekti. Bu değerlendirmelerden bir tanesi de, kök boya elde edilmesidir. Bir diğer yapılacak iş de, doğal gül suyu elde edilmesidir. Çünkü Türkiye’de satılan gül suları doğal değil. Dünyada şu anda doğal gül suyu satan bir tek İran ülkesi var. Ticari anlamda tüm dünyayı elinde tutuyor. Biz buradaki çalışmalarda, hangi kalitede doğal gül suyu yakalayabiliriz, bunun çalışmalarını yapıyoruz. Ama diğer yandan da, alternatif olarak bu yağlık güller Kaz Dağları’na ekiliyor. Kaz Dağları’nda 800 metre yükseklikte, Hanlar bölgesinde, havanın çok temiz ve doğa şartlarının çok güzel olduğu bir yerde ekimlere başlandı. Başarılı olursa, Kaz Dağları köylülerine bir alternatif olarak bir üretim olacak” dedi.

BALIKESİR’İN MEŞHUR ZAMBAK KOLONYASI İÇİN BİLİMSEL ÇALIŞMALAR BAŞLADI

Beyaz zambak bitkisinin dünyada ilk bilimsel buluşunun gerçekleştiği yer olarak bilinen Balıkesir’e gelindiğinde hediyelik olarak alınan Balıkesir’in meşhur zambak kolonyası için de bilimsel bir çalışma başlatıldı. Bölgede, ihtiyaca cevap verebilecek miktarda ekimi ve ham madde üretimi artık gerçekleşmediği bilinen beyaz zambak bitkisi, Kaz Dağları’nda ekilmeye başlandı ve bilimsel olarak araştırılıyor. Konuyla ilgili açıklamalar yapan Prof. Dr. Gülendam Tümen, “Aynı proje kapsamında, Balıkesir’in simgesi olan beyaz zambak ile ilgili de çalışmalara başladık. Beyaz zambak, Balıkesir civarında asırlardır doğal olarak yetişen bir bitkidir. Ama maalesef şu anda bir iki yerde doğal olarak kaldı. Diğer yerlerdekiler de, insanlar tarafından soğanları toplanıp ihraç edilmeleri, satılmaları, hunharca doğadan toplamaları sonucunda yok oldu. Şimdi beyaz zambak denemeleri de yapılıyor burada. Şu anda, Balıkesir’in simgesi olan beyaz zambak kolonyasının yapımında ardık sentetik esanslar kullanılıyor. Ama bunun yerine, tekrar, bundan 50 sene önceki gibi doğal beyaz zambaktan elde edilen beyaz zambak kolonyasına tekrar dönebiliriz. Bu da ikinci bir alternatif üretim olacaktır” diye konuştu.

Aromatik bitkiler ve bitki özleri konusunda uzmanlaşan ve televizyon kanallarında katıldığı sağlık programlarında halkı bilinçlendirmesiyle tanınan ünlü eczacı Filiz Özler de, projeye destek verdiğini belirterek, doğal olarak ürettikleri beyaz zambağı, ilaç sanayinde ve kozmetik ürün üretiminde kullanmayı hedeflediklerini söyledi.

19.05.2014