Örneğin aynı işyerinde çalışan bulaşıkçı asgari ücretten gösterilirken aşçı daha yüksekten gösterilecek. İkisi de asgariden gösterilmek istenirse sistem bunu kabul etmeyecek.

Zaman'daki habere göre, Türkiye'de 10 milyon 400 bin çalışandan yaklaşık 4,5 milyonunun SSK primi asgari ücret üzerinden yatıyor. Çoğu kişi, iş hayatının tamamında asgari ücretten çalışmış gibi gösteriliyor. Bu nedenle Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) prim kaybı her yıl milyarlarca lirayı buluyor.

Çalışan açısından ise primi düşük yatırıldığı için alacağı emekli maaşı son derece düşük oluyor. İşten ayrılması durumunda da düşük kıdem tazminatına razı olmak zorunda kalıyor. Bu durumun önüne geçmek için önemli bir adım atan SGK, meslek kodu uygulamasına geçiyor. Buna göre, her mesleğin bir kodu olacak ve kurum artık sigorta kaydı ile birlikte meslek kodlarını da girecek.

Uygulama ile birlikte farklı statülerde çalışanlar için aynı ücret gösterilemeyecek, sistem otomatik olarak kabul etmeyecek. Örneğin aynı işyerinde çalışan aşçı ile bulaşıkçının ikisi de asgari ücretten gösterilemeyecek. Bulaşıkçı en düşük ücret olan asgari ücretten gösterilirken aşçı için mecburen daha yüksek bir ücret gösterilecek. Asgari ücret gösterilmek istense de sistem bunu kabul etmeyecek.

Türkiye iki tür kayıt dışılıkla mücadele ediyor. Birincisi çalışanların hiçbir sosyal güvenlik kurumuna tabi olmadan istihdam edilmesi. Bu oran TÜİK'e göre yüzde 43. Buna göre yaklaşık 9 milyon 300 bin kişi sigortasız çalıştırılıyor. Bu kişilerden devlet sosyal güvenlik primi ve vergi alamıyor.

Sadece bu kişiler nedeniyle kurumun prim kaybı 26 milyar lira civarında. Kayıt dışılığın ikinci şekli ise kişilerin sosyal güvenliğe kayıtlı olmasına rağmen SGK'ya gerçek maaşlarının altında bildirilmesi. Çalışanların önemli bir kısmı en alt düzey olan asgari ücretten gösteriliyor. Toplam çalışanların yaklaşık yüzde 44'ünün primi asgari ücretten ödeniyor. Ancak bu kişilerin gerçek maaşı, asgari ücretin üzerinde. Bu yolla hem devlet hem de çalışan ciddi şekilde kayba uğruyor.

'Kayıt içindeki kayıt dışılık' olarak ifade edilen bu duruma savaş açan SGK'nın yeni uygulaması özellikle orta düzey çalışanları sevindirecek. Yeni uygulama ile beyaz yakalılar ile orta düzey çalışanların asgari ücretten bildirilmesinin önüne geçilmesi amaçlanıyor. Düzenleme ile hem yatırılan prim her yıl yükseltilecek hem de nitelikli personel asgari ücretten gösterilemeyecek. Örneğin artık bir mühendisin maaşı, asgari ücretten bildirilemeyecek. Ya da bir işyerinde çalışan tekniker ile mühendis için aynı primin bildirilmesi önlenecek.

12.05.2011